Bắc Bộ là một trong những vùng miền luôn được người dân đánh giá cao về những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp. Còn có thể nói miền Bắc được xem như cái nôi, là tiền đề của đất nước hình chữ S ngày nay. Mảnh đất này khi xưa đã trải qua rất nhiều triều đại phong kiến khác nhau của đất nước thuở xa xưa.
Qua các thời kì thăng trầm của lịch sử, kinh đô của đất nước nay là Hà Nội luôn toạ lạc tại mảnh đất này. Chính vì điều đó đã tạo nên một nền văn hóa rất đồ sộ và mang nét riêng. Đến với vùng đất Bắc Bộ, ta không chỉ có cơ hội chiêm ngưỡng khung cảnh xinh đẹp mà còn được tìm hiểu về văn hóa miền Bắc và cuộc sống của những người địa phương nơi đây.
Phong tục tập quán của người miền Bắc
Có khả năng nói rằng, Việt Nam là một quốc gia có nền văn hóa phong phú và đa dạng trên tất cả các phương diện, người Việt cùng cộng đồng 54 dân tộc có những truyền thống tốt đẹp từ lâu đời. Một trong những nét văn hóa đặc sắc của văn hóa miền Bắc nói riêng và văn hóa Việt Nam nói chung đó chính là những phong tục tập quán. Những phong tục được thể hiện rõ nét qua dịp lễ cần thiết của người Việt Nam là Tết Nguyên Đán.
Đối với người miền Bắc, mâm ngũ quả là một phong tục không thể thiếu trong ngày Tết với ý nghĩa an khang, thịnh vượng, tạo điều kiện cho năm mới được trơn tru, may mắn. Mâm ngũ quả phải phối theo 5 màu là kim-trắng, mộc-xanh, thủy-đen, hỏa-đỏ và thổ-vàng.
Người miền Bắc đã quen với câu “Mùng một tết cha, mùng hai tết mẹ, mùng ba tết thầy”. Vì lẽ đó, vào 3 ngày Tết chính, các gia đình thường dành hai ngày đầu năm mới trọn vẹn cho gia đình nội ngoại, sang ngày thứ ba là ngày để “tết Thầy”.
Văn hóa ẩm thực của miền Bắc
Trong kho tàng văn hóa ẩm thực, đất nước ta là quê hương của nhiều món ăn ngon, từ những món ăn dân dã trong ngày thường đến những món ăn cầu kỳ để phục vụ lễ hội và cung đình đều mang ý nghĩa riêng biệt tạo nên bản sắc của từng dân tộc.
Nó phản ánh truyền thống và đặc trưng của mỗi dân cư sinh sống ở từng khu vực. Với sự không giống nhau về đặc điểm địa lý, văn hóa, dân tộc, khí hậu đã tạo thành mỗi vùng miền có một nét, khẩu vị đặc trưng riêng.
Đây là điểm đặc biệt của phong vị ẩm thực 3 miền Bắc, Trung, Nam. Theo văn hóa miền Bắc, những món ăn cần có vị vừa phải, không quá nồng nhưng lại có sắc màu sặc sỡ, thường không đậm vị cay, béo, ngọt, trọng điểm dùng nước mắm loãng, mắm tôm. Hà Nội được xem là tinh hoa ẩm thực của miền Bắc với những món ngon như phở, bún thang, bún chả, bún ốc, cốm làng Vòng, bánh cuốn Thanh Trì và gia vị đặc sắc như tinh dầu cà cuống, rau húng Láng.
Những món ăn đặc trưng của ẩm thực miền Bắc
Phở Hà Nội – một thương hiệu khi người ta nhắc đến miền Bắc
Phở không còn là món ăn nổi tiếng riêng của nước ta nữa. Mà hương vị của nó đã chinh phục được những người yêu ẩm thực trên toàn toàn cầu. Phở Hà Nội – một thương hiệu khi người ta nhắc đến miền Bắc. Ra đời vào đầu thế kỷ 20, nơi xuất hiện đầu tiên ở Hà Nội.
Phở thường là phở bò hay phở gà. Nước sử dụng cho nồi phở được ninh từ xương bò (xương lợn), sá sùng, kèm theo phong phú gia vị như: quế, hồi, gừng nướng, thảo quả, đinh hương, hạt mùi, hành khô nướng tạo nên hương vị đặc trưng riêng.
“Bánh phở” theo truyền thống được làm từ bột gạo, tráng thành tấm mỏng rồi cắt thành sợi. Để thưởng thức được tô phở ngon tùy thuộc rất nhiều vào kinh nghiệm và bí quyết truyền thống của người chế biến. Trong số đó cần thiết nhất là nồi nước dùng.
Cốm làng Vòng
Nhắc đến cốm Vòng là thứ cốm dẹt; màu xanh non làm từ nếp cái hoa vàng vừa qua kỳ đổ sữa. Nghề làm cốm cũng lắm công phu, lúa già hạt cốm không còn xanh, cứng và gãy nát. Lúa non quá, hạt cốm bết vào vỏ trấu, nhão mất ngon. Thường lúa gặt hôm nào đem rang và giã cốm hôm đó, rang lúa sao cho vừa lửa. Hạt cốm chín tới, không giòn mà tróc trấu. Giã cốm bằng loại cối riêng, nhịp chày nhẹ và đều, sao cho cốm mịn và dẻo.
Cốm được gói vào lá sen già ấp ủ hương sen tinh khiết hoặc lá khoai rát xanh non và buộc bằng những sợi rơm vàng. Ăn cốm bốc từng dúm nhỏ đựng trong lá sen, nhai cốm thật chậm rãi để cảm nhận vị ngọt thơm thoang thoảng của lúa nếp non và hương sen ngào ngạt. Nếp cái hoa vàng tạo nên hương vị đặc trưng cho Cốm Vòng.
Bún Mọc
Bún mọc có nguồn gốc bắt nguồn từ làng Mọc thuộc Hà Nội; sau đó phổ biến ra toàn miền Bắc. Nước dùng ngọt thanh từ xương, viên mọc được trộn lẫn với mộc nhĩ vẫn giữ được độ giòn dai.
Tô bún mọc với hương vị đậm đà; thêm một chút hành lá, hành phi và rau mùi ăn kèm với rau sống. Rồi vắt vào đó chút chanh càng làm tăng thêm hương vị cho món ăn. Ngoài ra, bạn có thể dùng chung với mắm tôm hoặc nước mắm ớt tùy thích.
Bún đậu mắm tôm
Bún đậu mắm tôm là món ăn chắc hẳn đã không còn xa lạ; với thực khách trong và ngoài nước. Hương vị đặc trưng của mắm tôm, kết hợp với đậu hũ rán giòn tan nóng hổi; ăn cùng với từng cuộn bún dẻo thơm.
Ngoài ra, bún đậu mắm tôm còn được dùng chung với các món ăn kèm như: chả cốm, thịt luộc, dồi sụn,… Lấy chén mắm tôm, cho vào đó một ít đường, vắt thêm chút tắc/chanh rồi đánh cho sủi bọt lên. Gắp thức ăn và chấm vào chén mắm tôm và thưởng thức thì còn gì bằng.
Không thể không nhắc đến bánh cuốn Thanh Trì
Nhắc đến các món ăn làm từ lúa gạo ngon đã xuất hiện từ bao đời nay của người dân đất Hà Thành. Sẽ là một thiếu sót lớn nếu không đề cập đến bánh cuốn Thanh Trì. Ngôi làng ấy dường như đã đi sâu vào tiềm thức mỗi cá nhân. Bởi khi nhắc đến món bánh thu hút này là người ta lại vô thức; buột miệng nhắc tên món ăn hấp dẫn này.
Làm bánh cuốn cũng khá công phu, bột tráng bánh phải chọn loại gạo ngon, xay mịn như nước. Từng lá bánh được tráng trên khuôn vải căng chụp trên nồi nước sôi. Mỗi lá bánh mỏng tang như tờ giấy, được thoa thêm một chút mỡ phi hành cho thơm.
Khách ăn đến đâu, người bán khẽ bóc từng lá đến đó như tách thứ lụa mỏng, mịn mỡ màng. Bánh cuốn không chỉ ngon và trông đẹp đẽ; để thưởng thức trọn vẹn vị ngon của bánh cần có nước chấm. Nước chấm khéo pha với các kiểu nước mắm ngon, dấm nếp, thêm vài lát ớt tươi, giọt cà cuống và hành phi . Bánh có khả năng ăn kèm với chả quế, ruốc thịt, ruốc tôm hấp nóng trong một nồi nước. Mỗi đĩa bánh cuốn Thanh Trì với mươi lá mỏng là đủ một bữa điểm tâm thanh cảnh mà ngon lành.
Xem thêm những bài viết cùng chuyên mục tại: Văn hóa Việt Nam
