Nguồn gốc của văn hóa Đông Sơn bắt nguồn từ năm 1924, khi một vài đồ đồng ở làng Đông Sơn, ven sông Mã, Thanh Hóa đã được người câu cá mang tên Nguyễn Văn Lắm đã tình cờ tìm thấy. Sau đó văn hoá Đông Sơn đã nhanh chóng trở thành nền văn hoá tiêu biểu của dân tộc Việt Nam. Chúng phản ánh một thời kỳ văn hoá phát triển rực rỡ mà chủ nhân của văn hóa này là những người Việt cổ.
Mà nhắc đến Văn hoá Đông Sơn là nhắc đến trống đồng, đây gần như là tuyệt tác của nghệ thuật đúc đồng với kỹ thuật phát triển tiên tiến và đạt đến đỉnh cao của thế giới cổ đại. Đến nay, chúng đã khiến cả thế giới phải khâm phục. Văn hoá Đông Sơn từ thời các Vua Hùng đã được khởi dựng vùng châu thổ; từ trung du nhiều sông ngòi cho đến có nghề trồng lúa nước sớm phát triển. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu rõ nét hơn qua bài viết về trong chuyên mục văn hóa Việt Nam sau.
Sự ra đời của văn hóa Đông Sơn
Văn hóa Đông Sơn được xác định tồn tại trong khoảng từ thế kỷ VII trước Công nguyên đến thế kỷ I – II sau Công nguyên. Qua hàng trăm di tích cùng với khối di vật đồ sộ đã được phát hiện và nghiên cứu, là minh chứng sinh động cho nguồn gốc bản địa, sự phát triển lâu dài, liên tục và trực tiếp từ các văn hóa tiền Đông Sơn (Phùng Nguyên – Đồng Đậu – Gò Mun), đến đỉnh cao văn hóa Đông Sơn và văn minh Đại Việt.
Vào năm 1924, một vài đồ đồng ở làng Đông Sơn, ven sông Mã, thuộc địa phận Thanh Hóa đã được một người câu cá với cái tên Nguyễn Văn Lắm ngẫu nhiên tìm thấy. Tiếp theo đấy, các hiện vật mang dấu tích cho nền văn hóa lớn này cũng được một viên thuế quan người Pháp yêu khảo cổ tên là L.Paijot khai quật được.
Sau 80 năm trải qua nhiều cuộc tìm kiếm, khám phá, đã có hơn 200 di tích và hàng vạn di vật Đông Sơn được phát hiện và nghiên cứu. Cũng chính thế nên, đây là ngôi làng nhỏ Đông Sơn này đã biến thành tên của cả một nền văn hóa rực rỡ với những thành tựu văn hóa đặc sắc và độc đáo. Ra đời và phát triển rực rỡ dựa trên nền tảng của cả một thời gian hội tụ lâu dài.
Trống đồng – Bản sắc văn hóa
Từ bao đời nay, trống đồng Đông Sơn tiêu biểu cho nền Văn hóa Đông Sơn; và nền văn minh Sông Hồng của người Việt cổ thời kỳ Hùng Vương dựng nước Văn Lang. Đã trở thành biểu tượng thiêng liêng của nền văn hoá dân tộc Việt Nam. Hình ảnh trống đồng không chỉ là bảo vật quý báu của văn hoá Việt Nam; mà còn là điểm hội tụ hồn thiêng sông núi. Được hình thành từ thời Hùng Vương dựng nước và giữ nước.
Đã từ bao đời, khi đề cập đến những nét đặc sắc và thành tựu rực rỡ; của mọi người sẽ nghĩ ngay đến trống đồng. Đây là một loại di vật Điển hình nhất của nền văn hóa này và không bao giờ nhầm lẫn được với bất kỳ nền văn hóa khảo cổ nào khác trên toàn cầu. Trống đồng không chỉ là một linh vật của người Việt cổ được sử dụng trong các lễ hội. Mà nó còn là một món ăn tinh thần của người dân bản xứ.
Trống đồng Đông Sơn có quy mô đồ sộ, hình dáng cân đối. Thể hiện trình độ cao về kỹ năng và nghệ thuật. Trên mặt trống đồng có hai loại hoa văn không thể thiếu đấy chính là hình ảnh mặt trời; với số cánh chẵn 12, 14, 16 hoặc 18 cánh và chim lạc. Đây là những biểu tượng gắn liền người Việt cổ với nền văn minh lúa nước). Bên cạnh đó, hình ảnh các sinh hoạt văn hóa của cư dân Đông Sơn; cũng được miêu tả phong phú; trên các loại hoa văn sắc nét của trống đồng.
Vẻ đẹp của nghệ thuật văn hóa Đông Sơn
Những thành tựu về văn hóa – nghệ thuật là một trong những nhân tố chủ lực; góp một phần tạo nên sự đa dạng, phong phú và ấn tượng. Nghệ thuật Đông Sơn giúp chúng ta thấy sự cảm nhận tinh tế; của các cư dân thời đó qua năng lực chạm khắc, tạo hình tinh tế; và cả một đời sống ca múa nhạc nhiều loại.
Đồ dùng Đông Sơn gồm có các loại thạp; có nắp hoặc không có nắp với những đồ án hoa văn trang trí phức tạp. Bên cạnh đó, người Đông Sơn còn làm ra các đồ trang sức như vòng tay, vòng ống ghép; nhẫn, hoa tai, móc đai lưng, bao tay và bao chân.
Những nghệ sĩ tạc tượng đã để lại cho nền văn hóa nước ta phong phú tượng người, tượng thú vật như cóc, chim, gà, ổ, voi. hơn nữa, các nhạc sĩ Đông Sơn còn mang lại những bài diễn tấu âm nhạc đặc sắc với những loại chuông nhạc, lục lạc, khèn, trống đồng.
Một số loại hình văn hóa Đông Sơn
Loại hình sông Hồng phong phú, mang sắc thái địa phương
Địa bàn chủ yếu của loại hình này là vùng miền núi phía Bắc; vùng Trung du và đồng bằng Bắc bộ. Với trung tâm là làng Cả (nay ở thành phố Việt Trì). Đặc trưng của loại hình là sự phong phú, mang nhiều sắc thái địa phương rõ rệt.
Loại hình sông Mã
Địa bàn phân bố của loại hình trọng điểm thuộc lưu vực sông Mã, sông Chu. Ranh giới phía Bắc của nó tiếp giáp với địa bàn; của loại hình sông Hồng. Trung tâm là làng Đông Sơn.
Đặc trưng của loại hình sông Mã mang đặc trưng điển hình. Đặc biệt những đồ đồng thuộc trung tâm Đông Sơn là yếu tố; để biết được cho đồ đồng thuộc những loại hình địa phương khác hay để phân biệt giữa Đông Sơn với những nền văn hóa kim khí khác
Loại hình sông Cả có sự giao lưu mạnh mẽ với văn hóa Sa Huỳnh
Loaị hình này được phát hiện lần đầu vào năm 1972. Trung tâm là làng Vạc (Nghĩa Đàn, Nghệ An). Đặc trưng cơ bản của loại hình này là có sự giao lưu mạnh mẽ với văn hóa Sa Huỳnh ở miền Trung và văn hóa Điền (Vân Nam, Trung Quốc). Cùng lúc đó cũng mang những nét đặc trưng riêng biệt, nằm trong tổng thể nhất quán của Văn hóa Đông Sơn.
