Tây Nguyên là vùng đất cao nguyên rộng lớn, hùng vĩ, nhiều nắng và gió. Sống trên vùng đất như vậy người dân Tây Nguyên chủ yếu phát rừng, làm rẫy, trồng lúa, ngô, khoai, bầu bí để ăn, trồng bông để mặc. Trên cơ sở của nền kinh tế trồng trọt đã đạt đến trình độ tương đối ổn định và thành thạo, người dân Tây nguyên đã sáng tạo nên một nền văn hóa khá toàn diện, mang những nét bản sắc dân tộc. Được biểu hiện qua kho tàng sử thi, qua nghệ thuật cồng chiêng hay các lễ hội truyền thống đặc sắc,… Bài viết sau đây sẽ chia sẻ một số nét tiêu biểu về văn hóa Tây Nguyên.
Văn hóa hữu hình
Văn hóa hữu hình ở Tây Nguyên đến nay vẫn giữ nguyên giá trị của nó. Đó là những ngôi nhà rông, nhà sàn của người Bana, Gia Rai, Êdê, Mnông hướng về phía nam. Để lấy ánh sáng mặt trời tới sườn Đông Tây như hoa hướng dương. Đó là cầu thang nhà rông, nhà sàn mang dáng bầu vú mẹ tiêu biểu cho mẫu hệ Tây nguyên; là những thiết chế nhà dài (kopan) được đẽo nguyên từ thân cây lớn; là ché rượu cần bên bếp lửa hồng; là những công cụ sản xuất thô sơ bằng đá, bằng đồng; là những vòng bạc, vòng đồng đeo ở cổ tay, chân trong những ngày hỏi chồng (Trôk kô – ông), lễ thỏa thuận (Bi Kuộd) và lễ cưới (Kbih Ungmô)…
Văn hóa Tây Nguyên qua các lễ hội truyền thống
Có thể nói rằng, lễ hội là một trong những nhân tố đóng góp một phần quan trọng trong văn hóa vùng Tây Nguyên. Lễ hội là một hình thái sinh hoạt tinh thần mang đậm đà bản sắc dân tộc Tây nguyên. Thường được tổ chức sau những ngày lao động mệt nhọc. Những lễ hội với nhiều màu sắc độc đáo không chỉ chứa đựng nhiều tinh hoa trong văn hóa vật thể và phi vật thể của từng tộc người, từng nhóm, từng bản làng. Mà đồng thời còn đại diện cho sức mạnh tinh thần của người dân nơi đây.
Đến với những lễ hội ở Tây Nguyên, du khách sẽ được nghe tiếng chiêng ngân vang từ bộ cồng chiêng cổ nhất, có âm thanh hay nhất hàng làng; được xem những thiếu nữ uyển chuyển, bước trong vòng xoang theo nhịp trống chiêng; được chiêm ngưỡng những giàn cúng với những tua đan bằng tre nứa, sặc sỡ màu sắc, vút lên giữa trời cao nguyên lộng gió. Hơn thế nữa, bạn còn được ngắm nhìn những bộ trang phục và đồ trang sức đẹp nhất, quý nhất; được thỏa thích tìm hiểu về văn hóa ẩm thực và say trong men rượu cần ấm nồng. Một số lễ hội tiêu biểu của vùng Tây Nguyên có thể kể đến như lễ ăn cơm mới, lễ cúng bến nước.
Văn hóa Tây Nguyên qua nghệ thuật cồng chiêng
Bên cạnh những lễ hội đặc sắc thu hút đông đảo du khách thập phương đến tìm hiểu và khám phá. Thì cồng chiêng cũng là một yếu tố tô điểm thêm vẻ đẹp cho văn hóa vùng Tây Nguyên. Đã từ lâu, cồng chiêng đã được biết đến là biểu tượng cho sự tổng hòa các giá trị văn hóa đa dạng của nhóm tộc người. Và thể hiện giá trị nghệ thuật độc đáo. Không chỉ dừng lại ở đó, cồng chiêng còn được xem là ngôn ngữ giao tiếp hàng đầu của con người với thần thánh và thế giới siêu nhiên.
Chiêng đã đem lại những điều thiêng liêng cho cuộc sống của con người nơi đây. Khiến người ta như cảm thấy được sống trong một không gian thanh cao, tâm linh và huyền ảo. Bên cạnh đó, tiếng cồng chiêng còn đem đến cho đời sống của người Tây Nguyên sự lãng mạn. Chính sự ý nghĩa và độc đáo của tiếng cồng chiêng đem lại cho người dân Tây Nguyên. UNESCO đã công nhận đây là một kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại.
Kho tàng sử thi Tây Nguyên đồ sộ
Trong kho tàng văn hóa vùng Tây Nguyên thì không thể nào thiếu được giá trị của sử thi. Có thể nói rằng, sử thi Tây Nguyên là một giá trị tinh thần cao đẹp. Được đồng bào nơi đây lưu giữ trong trí nhớ. Và được diễn xướng trong các sinh hoạt cộng đồng. Sử thi hình thành trên nền tảng văn hóa, văn nghệ dân gian thời sơ sử và cổ đại. Trước hết trên nền tảng thần thoại. Thần thoại phản ánh nhận thức của người xưa về thế giới, về nhân loại, về cuộc sống. Do đó, thần thoại thường gắn liền với phong tục, tập quán; các nghi lễ truyền thống và ca múa nhạc nguyên thủy.
Tây Nguyên được mệnh danh là chiếc nôi của sử thi Việt Nam. Với trên 20 sử thi của các bộ tộc khác nhau. Đặc biệt là “khan Đam San” của người đồng bào dân tộc Êđê. Tây Nguyên không chỉ là một vùng đất nổi tiếng với vẻ đẹp thơ mộng, lãng mạn của cao nguyên hùng vĩ. Mà còn là nơi chứa đựng những nét tinh hoa văn hóa độc đáo không nơi nào có được. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu biết thêm về văn hóa vùng Tây Nguyên nhé. Tiếp tục theo dõi chúng tôi để nhận thêm nhiều thông tin hữu ích nhé.
